Uitgesproken door fractievoorzitter Jacqueline Timmerman
Begrotingsraad 5 november 2021
Alles van waarde is weerloos en verdient onze bescherming!
Terugkijkend op 16 jaar begrotingsbehandeling van Liberaal Laren was onze boodschap steeds hetzelfde: “niet meer geld uitgeven dan er binnenkomt” en “nooit je tafelzilver verkopen” want dat is eenmalig en zo weer verdampt.
Dat is ook de beste garantie op behoud van zelfstandigheid. En daarnaast worden op deze wijze de lasten voor de burger laag gehouden.
Echter, hiervan is de laatste jaren geen sprake geweest. We leven al jaren op de pof. Er is continu teveel uitgegeven, waarvoor er meer dan 37 miljoen is geleend (en wat je niet ziet . . . bestaat niet). Ook de ambtswoning is verkocht. Let wel: tegen de afspraken uit het coalitieakkoord in. En die 1.5 miljoen aan opbrengst is alweer verdampt. Nog steeds is de begroting bij lange na niet sluitend. De keuzes uit de voorgaande jaren zullen nog lang negatief doorwerken op de begrotingen van de komende jaren en op de nu al veel te hoge lasten voor de burger.
Even een paar kengetallen ter verduidelijking
Onze woonlasten liggen 86% hoger dan het landelijk gemiddelde. Vorig jaar was dat 72% en het jaar daarvoor 59! Een sterk oplopende lijn dus die straks niet meer is op te brengen. De lokale lastendruk ‘meerpersoons-huishoudens’ zijn overigens op pagina 76 idem weergegeven als de eenpersoons-huishoudens: cadeautje of foutje? Wij vrezen het laatste.
Onze Algemene reserve bedroeg in 2019 nog 5.2 miljoen maar zal eind 2022 zijn gehalveerd. En dan moet 2022 nog komen, wij houden ons hart vast.
Tekorten worden dus telkens aangevuld met geld uit de Algemene Reserve, met nog meer leningen en/of zoals vorig jaar met de incidentele opbrengst van de verkoop van de ambtswoning. Dit jaar staat de verkoop van het raadhuis op de planning om de financiële gaten deels te dichten. Daarnaast wordt er veelvuldig te laag begroot ‘om het plaatje rond te krijgen’, waardoor er achteraf nog meer tekorten ontstaan. Een vicieuze cirkel.
De huidige netto schuldenquote ligt met 154% diep in de gevarenzone (vanaf 130%) en stijgt nog steeds. Was dit vorig jaar nog 145%, in 2025 zal deze zijn gestegen tot maar liefst 162%! En nergens in de begroting wordt aangegeven welke acties nodig zijn om terug te gaan naar een aanvaardbaar niveau van onder de 90%. Een volgende coalitie wordt op deze wijze met een gigantisch probleem opgezadeld.
De lange termijnschulden nemen in Laren toe van 26,7 miljoen in 2020 naar 37,4 miljoen eind 2022. Een stijging van 40% in 2 jaar! En alhoewel de minimale solvabiliteitseis 20% is, zakt deze in voorliggende begroting naar het dieptepunt van 5.2%. Het moge duidelijk zijn dat deze extra schulden tot een fors hoger uitgaven niveau zal leiden de komende jaren. Laren komt uit een gerenommeerd onderzoek uit de bus als een van de financieel slechts presterende gemeenten in Nederland. Niet bepaald een kwalificatie om trots op te zijn.
Zoals al gezegd: een structureel sluitende begroting is er al jaren niet meer. Alleen door de sluitende meerjarenraming (straks komt alles goed) accepteerde de Provincie tot nu toe dit beleid.
Tot nu toe, want in haar recente brief aan de gemeente schrijft de Provincie “Om een situatie, zoals in het verleden, van een opschuivend perspectief te voorkomen, zien wij de vastgestelde begroting 2022 graag vergezeld gaan van een meerjaren-raming waarbij alle jaarschijven voldoen aan het criterium ‘structureel en reëel evenwicht”. Dat gaat lastig worden, zelfs als we een antwoord van de wethouder financiën op Facebook, met positievere getallen voor 2023 en 2024 vanwege fors meerinkomen vanuit Den Haag voor Corona en Jeugdzorg mogen geloven, want hierover is officieel nog niets bekend.
Nu wordt in Laren elke financiële discussie bij voorbaat doodgeslagen met: “kosten jeugdzorg” en ‘kosten WMO’. Ook de hele beeldvorming naar de burger is hierop gericht. “Te weinig geld vanuit DH, dus we kunnen geen kant meer op”. Hieruit wordt de legitimiteit gehaald om belastingen op burgers te kunnen verhogen. “We kunnen niet anders”.
Nu ontkennen we niet dat Den Haag van alles wat voorheen landelijk werd georganiseerd, over de schutting naar de gemeenten gooit, zonder dat daartegenover voldoende financiële middelen staan. Maar het is nu juist de kunst in tijden van financiële krapte hierop te anticiperen. Dat betekent dat alle te vóórkomen, dus niet noodzakelijke kosten, in eerste instantie dienen te worden geschrapt.
Als het water je financieel aan de lippen staat, haal je het toch niet in je hoofd om 130.000 euro aan subsidie te verstrekken ten behoeve van padelbanen die overal in Nederland gewoon commercieel worden aangelegd?
En 260.000 euro uit te geven aan het opknappen van het centrum? (inclusief ludieke schoonmaakdagen en een ‘stapsteen’ van 55.000 euro naar Singer toe)?
O ja, en een centrummanager die eigenaarschap over de plannen krijgt, want zonder kunnen we als Laren toch niet? Alles voor de stijlzoeker van buiten het dorp, maar niet voor de burger in het dorp. Alleen al deze overbodige uitgaven van de laatste maand zijn vergelijkbaar met een kleine 100 euro WOZ –verlaging voor elk huishouden in Laren (een kleine 10%). Dat is toch niet uit te leggen?
Het kan niet op! En dat alleen voor de beeldvorming voor de mensen van buiten. Terwijl door de veel te hoog oplopende lasten, het water onze inwoners tot aan de lippen staat en alles buiten het centrum zwaar wordt verwaarloosd. Straten onvoldoende geveegd, perken niet bijgehouden of kapot-gemaaid door te groot industrieel materiaal, en een groeiend aantal gaten in de wegen. Maar ja, dat is buiten het centrum en daar wordt alleen maar gewoond. Who cares?
Mijnheer de Voorzitter, In tijden van financiële krapte en tekorten dienen er heldere keuzes te worden gemaakt. Volgens onderliggende begroting heeft het college de volgende keuzes voor de toekomst gemaakt. We constateren:
- Fors hogere lasten voor de burger,
- Nog meer lenen om exploitatie te dekken (gaan we Griekenland achterna? Zij werden gered, wie gaat ons redden?),
- Doorgaan met verkopen tafelzilver om ‘gaten te dichten’,
- En last but not least, bezuinigen op hen die zich niet kunnen verdedigen.
Het moge duidelijk zijn dat dit niet onze keuzes zouden zijn!
Het laatste punt ‘bezuinigen op hen die zich niet kunnen verdedigen’, wil ik nog even verduidelijken
Wij vinden bijvoorbeeld dat er niet gekort dient te worden op onze hulpbehoevende, nog zelfstandig wonende ouderen. Zij krijgen nu “Minder zorg voor meer geld”! Er dient zo snel mogelijk een evaluatie te komen over de gevolgen van deze bezuiniging.
Daarnaast is de goed en efficiënt werkende Latax wegbezuinigd en ondergebracht bij de Regiotax. Per saldo is het vervoer voor de burger daardoor én duurder én minder klantgericht geworden, hetgeen van te voren te voorzien was. Ondanks de pleister van 35.000 euro voor de inzet van een vrijwilligersbusje, is dit toch niet uit te leggen?
Onze bomen zijn ons groene kapitaal en, mede in verband met klimaatverandering, van levensbelang voor mens en dier. Dat betekent niet alleen dat deze goed onderhoud verdienen, maar, dat ook (en juist) bij kapaanvragen, uiterste zorgvuldigheid dient te worden betracht. Want weg is weg.
Nu heeft u vanaf 2022 het budget BEL-uren hiertoe vanaf 2022 drastisch verlaagd (van 39.000 naar 23.000), zodat deze zorgvuldigheid wegens tijdgebrek in het gedrang kan komen. Immers, nu de door u voorgestelde verruiming vergunningsvrije kap vorige maand bij amendement is geschrapt, zijn hetzelfde aantal kapvragen te behandelen. Wij stellen voor om het oude aantal uren te continueren en deze kostendekkend te maken door aanpassing van de leges. (amendement).
Ook constateren we dat het budget voor verzorging van de herten vanaf 2022 is gehalveerd. Na het debacle van uitbesteding van de hertenzorg, hebben onze eigen, betrokken ambtenaren het weer stilletjes, tot ieders tevredenheid, overgenomen. Terwijl de info is dat niemand dit uitbesteden meer wil en ook de Tomin toegeeft dat dit eigenlijk niet ‘hun ding’ is, constateren we dat de uren inzet vanuit de BEL weer zijn geschrapt. Kunt u hier uitleg over geven en zorgdragen dat deze uren-reservering voor onze eigen ambtenaren wordt zekergesteld? Zo nodig amendement.
Zorgen voor hen die niet voor zichzelf kunnen zorgen, is een kerntaak van de gemeente! En geen sluitpost waarop bezuinigd mag worden.
Immers, alles van waarde is weerloos, en verdient onze bescherming!